Inhoudsopgave Ritueel
gedrag (uitgebreid)
|
Inleiding |
1 |
|
|
|
|
1.
Instrumenteel vs. ritueel gedrag |
2 |
|
1.1
Ritueel gedrag |
2 |
|
1.2
Instrumenteel gedrag |
3 |
|
1.3
Het wezenlijke van ritueel gedrag |
5 |
|
|
|
|
|
|
|
Deel I: Rituelen op
basis van arbitraire regels |
8 |
|
|
|
|
2.
Rituelen als magische bezwering |
9 |
|
2.1
Onvoldoende greep als achtergrond |
9 |
|
2.2
Arbitrair in plaats van functioneel |
10 |
|
2.3
Rechtvaardiging van de regels |
11 |
|
2.4
De starheid van het ritueel |
12 |
|
2.5
Bijgelovig gedrag bij topprestaties |
14 |
|
2.6
Dwangneurotische bezweringsrituelen |
16 |
|
|
|
|
3.
Ritualisering in reactie op een onvolledigheidsgevoel |
18 |
|
3.1
Het hardnekkige gevoel van onvolledigheid of onvrede bij dwangpatiënten |
18 |
|
3.2
Verschuiving van het doelstreven naar bijkomstigheden |
19 |
|
3.2.1 Onlesbare
behoefte aan zekerheid over sociale aanvaarding |
20 |
|
3.2.2 Verschoven strijd
tegen inbreukmakers |
21 |
|
3.2.3 Een verschoven
streven naar compensatie |
22 |
|
3.2.4
Gemeenschappelijk |
22 |
|
3.3
Ambivalentie als verstoorder van de beleving van effectiviteit |
23 |
|
3.4
Een ordeningsritueel met complexe achtergrond en functie |
24 |
|
3.5
Overige verstoringen van de beleving van taakvoltooiing |
26 |
|
3.5.1 Wasdwang |
26 |
|
3.5.2 Angst onheil
te veroorzaken |
26 |
|
3.6
Een gebrek aan betrokkenheid als bron van de beleving van onvolledigheid |
27 |
|
|
|
|
4.
Ritualisering op basis van doelgerichtheidtekort |
30 |
|
4.1
Verstrikking in bijzaken en doelvervreemding |
30 |
|
4.2
Empirische bevestiging |
33 |
|
4.3
Verregaand gerichtheidsverlies op directere gronden |
34 |
|
4.4
Structureel zwakke doelgerichtheid |
35 |
|
4.5
Rituelen met een spelfunctie |
39 |
|
4.6
Ritualisering van alledaagse functionele activiteiten |
40 |
|
|
|
|
5.
Ritualiseren voortvloeiend uit een ontwikkelingsfase |
43 |
|
5.1
Ritualisme in de kindertijd |
43 |
|
5.2
Situatie-doel-middel differentiatie plus integratie |
44 |
|
5.3
Functionele oriëntatie |
47 |
|
5.4
Dwangneurotisch ritualisme bij kinderen |
48 |
|
|
|
|
6.
Ritualiseren o.i.v een ontwikkelingsstoornis:
autisme |
49 |
|
6.1
Ritualisme in autisme |
49 |
|
6.2
Minder ontwikkelde en parate context voor waarnemen en oordelen |
51 |
|
|
|
|
7. Ritualiseren o.i.v
een ontwikkelingsstoornis: de dwangmatige |
54 |
|
7.1
Ritualisme bij de dwangmatige persoon |
54 |
|
7.2 Interpretatie van het dwangmatig gedrag |
55 |
|
7.3 Actief vs. passief dwangmatig type? |
57 |
|
7.4 Empirische ondersteuning |
58 |
|
7.4.1
Eigen onderzoek |
58 |
|
7.5.1
DSM-IV en -5 |
59 |
|
7.5 Ontwikkelingsachtergrond van de beperkte situatie-doel-middel differentiatie |
60 |
|
|
|
|
|
|
|
Deel II: Rituelen op basis van symbolen of mythen |
62 |
|
|
|
|
8.
Rituelen rondom een positieve discontinuïteit |
63 |
|
8.1
Nieuwe levensfasen |
63 |
|
8.1.1 Geboorte en de
verjaardagen |
63 |
|
8.1.2 Volwassen
worden |
64 |
|
8.1.3 Huwelijk |
65 |
|
8.2
Maatschappelijke hoogtepunten |
66 |
|
8.2.1 Oogstfeest |
66 |
|
8.2.2 Lichtfeest,
lentefeest |
67 |
|
8.2.3 Openingen,
prijsuitreikingen, huldigingen, kroningen |
67 |
|
|
|
|
9.
Rituelen rondom negatieve discontinuïteit |
69 |
|
9.1
Rouwplechtigheden |
69 |
|
9.2
Afscheidsrituelen als verwerking belemmerd is of dreigt te worden |
70 |
|
9.3
Algemeen |
74 |
|
9.4
Reflectie op rituelen rondom discontinuïteit |
74 |
|
|
|
|
10.
Inwijdingsriten |
76 |
|
10.1
Toetredingen |
76 |
|
10.2
Initiatieprocedures in de puberteit/adolescentie |
77 |
|
10.3
Verklaring van dit soort extreme initiatieriten |
79 |
|
10.4
Kritiek op de theorie van de overgangsrituelen |
80 |
|
10.4.1 Andere
motieven |
80 |
|
10.4.2 Kritiek op
het drie fasen model van riten |
82 |
|
|
|
|
11.
Gemeenschapsrituelen |
84 |
|
11.1
Rituelen die het gemeenschapsleven bevorderen |
84 |
|
11.1.1 Geschenk- en
verwendagen |
84 |
|
11.1.2 Verzoeningen |
84 |
|
11.1.3 Feestelijke
bijeenkomsten |
85 |
|
11.1.4
Geritualiseerde rebellie (Gluckman, 1963) |
85 |
|
11.2
Rituelen die het gemeenschapsleven stroomlijnen (omgangsvormen) |
86 |
|
11.2.1 Begroeten |
86 |
|
11.2.2 Bedanken |
87 |
|
11.2.3 Afscheid
nemen |
88 |
|
11.3
Rituelen rondom feestelijke momenten |
89 |
|
|
|
|
12.
Offerrituelen |
91 |
|
12.1
Het mensenoffer bij de Azteken |
91 |
|
12.2
De Eucharistie in de katholieke mis |
93 |
|
12.3
Het berenoffer bij Noorse volkeren |
97 |
|
|
|
|
|
|
|
Deel III: Integratie van de gezichtspunten |
100 |
|
|
|
|
13.
Samenvatting van de besproken rituelen |
101 |
|
|
|
|
14. Een
theorie over ritualisering van gedrag |
107 |
|
14.1
De essentiële kenmerken van rituelen |
107 |
|
14.2
Motivatie tot ritualisering |
108 |
|
14.2.1 Afgerond
ritueel bij greepverlies |
108 |
|
14.2.2 Ritualisering
van tekortschietend instrumenteel gedrag |
109 |
|
14.2.3 Ritualisering
van gedrag bij problematische aansturing |
110 |
|
14.3
Manieren om te ritualiseren |
111 |
|
14.4
Functievervulling, effectiviteit |
114 |
|
14.5
Mate van starheid |
117 |
|
14.6
Functionele autonomie van rituelen |
117 |
|
14.7
Conclusie |
118 |
|
|
|
|
Index van
auteursnamen |
119 |
|
Referenties |
121 |